We nemen je mee naar het begin van The LEGO Group. Niet naar de LEGO blokjes die we nu kennen, maar echt naar de beginjaren. Toen er nog geen sprake was van plastic en het bedrijf nog onder een andere naam bestond. We nemen je mee naar de periode van hout, toen Ole Kirk Kristiansen nog meubels maakte en er nog geen speelgoed van de band rolde. En hoe drie vernietigende branden ervoor gezorgd hebben dat The LEGO Goup gegroeid is naar het bedrijf wat we nu allemaal kennen en zijn van gaan houden. Dit is het verhaal van LEGO: van hout tot plastic.
Stel je eens voor. Een klein houtbewerkingsbedrijf in het midden van Denemarken. Toen elektriciteit nog niet bestond en de dieren konden praten. Dat kleine houtbewerkingsbedrijf stond in het verborgen dorpje Billund waar een jonge timmerman met een droom aan het werk was. Zijn naam? Ole Kirk Kristiansen.
1916 was het eerste jaar waarin Ole, toen 24 jaar, zijn passie voor hout kon delen met zijn klanten. Ladders, stoelen, meubels… Als het gemaakt kon worden van hout, dan was je bij hem aan het juiste adres. De zaken gingen zelfs zo goed dat Ole in 1924 besloot om het bedrijf uit te breiden, tot een van zijn zonen (per ongeluk) een stapel hout in brand stak, waardoor de brand het bedrijf en het familiehuis verwoeste. Hij zag zijn droom letterlijk in rook opgaan.
Zo’n verwoestende brand zou voor veel mensen de spreekwoordelijke druppel zijn geweest. Maar de grote succesverhalen stoppen niet na een brand, ze beginnen dan net. Ole Kirk Kristiansen gebruikte de brand als een motivatie om een nog groter en veiliger bedrijf te bouwen.
In 1929 sloeg het noodlot opnieuw toe. Wall street bloedde na de plotselinge instorting van de aandelenkoers met catastrofale gevolgen wereldwijd. Ook in Billund was de crash hard voelbaar. Jaren van financiële onzekerheid waren aangebroken en als je denkt dat je het zwaarste achter de rug hebt gehad, gebeurt het ondenkbare. Ole Kirk Kristiansen zijn vrouw overleed enkele jaren later in 1932. Met de grote financiële en persoonlijke problemen, heeft Ole het zwaar om de eindjes aan elkaar te knopen. Hij ontslaat een groot deel van zijn personeel in de hoop zijn bedrijf te kunnen redden.
Op dat moment wist hij het niet, maar hij stond aan het begin van een comeback verhaal. Een verhaal waar we jaren later nog over zouden vertellen. Een verhaal dat voor altijd zal blijven hangen.
“… I looked to the future with hope. But within two months my world was tumbling. There was a crisis in farming but as we owed our living to the smallholders and farmers, we were also affected. We were in a difficult time – but it was as well that we could not see what lay ahead. During the summer we were asked to make toys for Jens W. Olesen, Fredericia, and as we had no other work, we looked on it as a gift from God.”
Ole Kirk Kristiansen
Dit schreef hij in zijn dagboek in 1932Toen Ole het financieel zwaar had – en ook iedereen in zijn omgeving – bedacht hij het plan om goedkope alledaagse houten producten te verkopen. Ladders, kerstboomhouders, strijkplanken, maar ook houten speelgoed. Denk maar aan auto’s, vliegtuigen en jojo’s.
Maar ondanks zijn pogingen bleef Ole het financieel moeilijk hebben. Hij vraagt zijn familie voor financiële hulp, die hij ook krijgt. Maar zijn familie staat niet helemaal achter zijn plan. Een van zijn familieleden zei tegen hem: “Can’t you find something more useful to do?” Enkele jaren later betaalt Ole zijn lening af aan zijn familie. Volgens Godfred (zijn zoon) was die dag zo bijzonder voor Ole, het was een van de mooiste dagen uit zijn leven.
In 1935 besloot Ole om zich te concentreren op het deel van zijn bedrijf waar hij het meeste passie voor voelde, namelijk houten speelgoed maken. Met die beslissing zou ook een nieuwe naam aan het bedrijf gegeven worden die zijn passie kracht kon bijzetten.
Daarom organiseerde hij een wedstrijd onder al zijn personeelsleden. Iedereen mocht brainstormen over de nieuwe naam en de winnaar van de wedstrijd kreeg een fles van Ole´s zelfgemaakte huiswijn. De winnaar van de wedstrijd was niemand minder dan…Ole zelf! Hij nam twee Deense woorden LEG GODT (vertaald Play Well ) en voegde ze samen tot LEGO. De nieuwe naam wordt in 1936 officieel gebruikt.
Naast het logo werd ook het motto van The LEGO Group bedacht; det bedste er ikke for godt. Wat vertaalt naar het engels “only the best is good enough” is. Het motto wordt nog nu nog altijd gebruikt en het moet de werknemers motiveren om nooit in kwaliteit in te boeten.
Ole zei ooit; “It wasn’t until the day i told myself ‘you’ll either have to drop your old craft or put toys out of your head”. We weten allemaal welke richting Ole had gekozen. Die volgende jaren waren cruciaal in het leggen van de basis om ’s werelds grootste speelgoedfabrikant te worden.
De tweede wereldoorlog was voor veel bedrijven de doodsteek, maar niet voor Ole Kirk Kristiansen en zijn speelgoedlijn. Ondanks de oorlog is er enorme vraag naar speelgoed, vooral goedkoop speelgoed. De eerste twee jaren van de oorlog verdubbelde hij zelfs zijn omzet. Door de oorlog stoppen veel landen met import, waardoor Deense goederen enorm populair worden. Later komt er ook een verbod op metaal en rubber waardoor de vraag naar houten speelgoed nog meer steeg.
Maar in 1942 wordt zijn levensdroom verwoest door een tweede zware brand waardoor zijn fabriek helemaal verwoest wordt. Dit schreef Ole in zijn memories hierover:
“At three o’clock in the morning one of the young men who sleep in the workshop comes and shouts ‘The factory’s burning!’ It was a shocking message – and painful. I struggled to get a grasp of the situation but I had to pause for a moment and kneel to God. It was my thanks to him who knows all things, and it gave me peace and quiet in my mind.”
Ole Kirk Kristiansen
Uit zijn memoires
Ole twijfelt om de fabriek weer opnieuw te bouwen omdat de verzekering niet alles zou vergoeden. Hij krijgt een lening van de bank en laat de fabriek opnieuw bouwen in Billund, zodat zijn 26 werknemers niet zonder werk zouden vallen.
Met hulp van zijn familie bouwt hij een nieuwe fabriek op de plek van zijn oude werkplaats. De nieuwe fabriek is veel moderner waardoor de productiesnelheid kon opgevoerd worden. En het jaar daarop, in 1943, stijgt de omzet zo snel dat hij meer dan 40 werknemers in dienst heeft.
Tegen het einde van de tweede wereldoorlog vindt Ole het moeilijk om hout van een goede kwaliteit te vinden. Rond dezelfde periode wordt er ook geïnvesteerd in nieuwe technologieën waaronder kunststof. Hij volgt deze nieuwe trend en investeert in een dure spuitgietmachine. De machine arriveert in 1947, maar de bronmaterialen zijn nog schaars en het proces blijkt ingewikkelder te zijn dan gedacht. Traag en gestaag beweegt The LEGO Group naar een plastic tijdperk.
In 1949 wordt het eerste plastic steentje gemaakt en krijgt de naam Automatic Binding Bricks mee. Het steentje is geïnspireerd op een prototype van een Brits bedrijf, Kiddicraft. Ole en zijn zoon (Godtfred) maakten enkele aanpassingen aan het steentje en verkochten de plastic steentjes aan het grote publiek. Het was meteen een succes, maar het was niet het best verkopende product van het bedrijf. Die eer was weggelegd voor de Ferguson tractor die volledig uit plastic bestond.
Maar ondanks de positieve evolutie, is niet iedereen het eens met Ole zijn kijk op de wereld. Zijn zonen, die ook in het bedrijf werken, proberen hem te overtuigen om opnieuw naar het bekende hout te grijpen. Hij werd hiermee geconfronteerd en vertelde dit tegen zijn zonen;
“Have you no faith? Can’t you see? If we get this right, we can sell these bricks all over the world!”
Ole Kirk Kristiansen
In 1951 wordt de naam Automatic Binding Bricks veranderd naar LEGO Mursten (vertaling; LEGO Bricks). De naamsverandering was onderdeel van het plan om LEGO wereldwijd meer erkenning te laten genieten. Vanaf dat jaar is Ole ook volledig gefocust op plastic speelgoed. Hij kijkt vanaf dat moment niet meer achterom, maar alleen vooruit.
Elk blokje dat na 1955 geproduceerd werd, is compatibel met elkaar. Het principe “System of Play” waarbij twee of meerdere plastic vastklikkende elementen gekoppeld kunnen worden op ontelbaar veel mogelijk manieren, is helemaal bedacht door zijn zoon Godtfred. Dankzij dit principe zou de verbeelding van de kinderen een enorme boost krijgen en de productie van de steentjes zouden hierdoor stijgen. Vanaf dat jaar werd de basis gelegd van het LEGO-blokje zoals wij het vandaag de dag kennen.
In 1958 werd er stabiliteit aan het blokje toegevoegd door middel van de befaamde ‘stud-and-coupling system’. Ole diende samen met zijn zoon, op 28 januari 1958, de aanvraag van het patent in voor de nieuwe variant van het bouwsysteem.
Jammer genoeg zal Ole niet lang kunnen genieten van dit principe, want hij overlijdt in maart 1958.
Vijf jaar na de introductie van het System of Play slaat het noodlot weer toe. De derde brand verwoest een deel van de fabriek waardoor de hele houten voorraad aan speelgoed in de vlammen opgaat. Vanaf dat moment nam The LEGO Group de beslissing om volledig met houten speelgoed te stoppen en zich te concentreren op de plastic speelgoed.
We kunnen gerust zeggen dat die koers de juiste is geweest. LEGO is een bedrijf geworden met een miljardenomzet, een titaan in de speelgoedindustrie. Het Deense Billund is een toeristische trekpleister geworden waar mensen van over heel de wereld naar toe reizen. Allemaal dankzij het simpele steentje en… drie grote branden.
